Mua sắm trong lĩnh vực y tế: Chật vật chọn thầu vì xử lý kiến nghị dai dẳng

(BĐT) – Từ đầu năm đến nay, không ít chủ đầu tư, bên mời thầu trong lĩnh vực y tế phàn nàn về tình trạng nhà thầu kiến nghị gia tăng, làm kéo dài việc tổ chức lựa chọn nhà thầu (LCNT) do mất nhiều thời gian để xử lý kiến nghị. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu thuốc, thiết bị y tế.

Nhiều gói thầu thuốc, thiết bị y tế bị kéo dài thời gian lựa chọn nhà thầu, làm ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ của các cơ sở y tế. Ảnh: Nhã Chi

Trao đổi với Báo Đấu thầu, không ít chủ đầu tư chia sẻ việc gặp khó khăn, áp lực trong công tác tổ chức LCNT, đặc biệt là phải đối mặt với tình trạng kiến nghị. Bên cạnh những trường hợp kiến nghị theo tinh thần xây dựng, dựa trên cơ sở pháp lý chắc chắn, cũng có một số nhà thầu kiến nghị thiếu cơ sở và kéo dài.

Trong quá trình phát hành HSMT Gói thầu TBDA 01 – 2024 Cung cấp, lắp đặt hệ thống chụp cộng hưởng từ ≥ 1.5 Tesla (27 tỷ đồng) thuộc Dự án Mua sắm trang thiết bị Bệnh viện E giai đoạn 2022 – 2023, Chủ đầu tư đã phải gia hạn thời điểm đóng thầu để hiệu chỉnh thông tin về người có thẩm quyền đối với Gói thầu từ “Giám đốc Bệnh viện E” thành “Bộ Y tế”. Sau điều chỉnh, Bên mời thầu nhận nhiều được kiến nghị của nhà thầu cùng về nội dung nêu trên. Theo đó, dù đã được trả lời, nhưng có nhà thầu vẫn gửi kiến nghị tới lần thứ 3, trong đó liên tục nhấn mạnh “chủ đầu tư đã vi phạm nghiêm trọng Luật Đấu thầu”. Trong khi đó, thời hạn giải ngân vốn hỗ trợ của ngân sách trung ương thông qua Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội dành cho Dự án còn lại rất ngắn.

Tại Gói thầu số 02 Thiết bị y tế, máy móc chuyên môn (9,106 tỷ đồng) thuộc Dự án Cải tạo và mở rộng khoa Phẫu thuật gây mê – Hồi sức tích cực – Chống độc Bệnh viện Phụ sản TP. Cần Thơ, Bệnh viện cũng rất vất vả để trả lời kiến nghị cho từng nhà thầu, từ yêu cầu về hợp đồng tương tự cho đến thông số kỹ thuật… Bên mời thầu phải gia hạn tới 3 lần để điều chỉnh, cập nhật HSMT theo hướng bỏ một số thông số kỹ thuật nhằm tăng tính cạnh tranh, tạo thuận lợi cho các nhà thầu tham dự. Tuy vậy, Gói thầu chỉ có 1 nhà thầu tham dự là Công ty CP Đầu tư HDN với giá dự thầu là 8,5 tỷ đồng.

Chia sẻ với sự vất vả của chủ đầu tư, nhưng thực tế cũng cho thấy, không ít kiến nghị của nhà thầu là có cơ sở. Chẳng hạn tại Gói thầu Mua sắm vật tư – hóa chất y tế năm 2024 – 2025” của Bệnh viện Nhi đồng 2, HSMT yêu cầu nhà thầu phải có cam kết giá trúng thầu của các hàng hóa không được cao hơn giá bán cho các đơn vị khác, giá trúng thầu, giá kê khai trong suốt thời gian thực hiện hợp đồng; nếu nhà thầu vi phạm cam kết thì chủ đầu tư sẽ điều chỉnh lại giá trúng thầu… Ghi nhận hiện tượng này ở nhiều gói thầu khác, đại diện Vụ Kế hoạch – Tài chính thuộc Bộ Y tế cho rằng, đây là hành vi hạn chế cạnh tranh.

Từ kiến nghị chính xác của các nhà thầu, một số chủ đầu tư, bên mời thầu buộc phải chỉnh sửa lại HSMT. Đơn cử Gói thầu số 1 Mua sắm trang thiết bị y tế năm 2024 từ nguồn ngân sách nhà nước cho Bệnh viện Đa khoa huyện Thạch Thất (Hà Nội); Gói thầu Mua sắm thiết bị y tế cho Trung tâm Y tế huyện Sìn Hồ (Lai Châu)… chủ đầu tư, bên mời thầu đã phải loại bỏ những thông số kỹ thuật miêu tả chi tiết thiết bị của một hãng sản xuất cụ thể để thu hút nhiều nhà thầu tham dự.

Theo chuyên gia đấu thầu Lê Văn Tăng, trách nhiệm giải trình của chủ đầu tư đang và sẽ ngày càng lớn, khi Luật Đấu thầu năm 2023 bổ sung thêm nguyên tắc thứ 5 vào định nghĩa “đấu thầu” là: “bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình” (khoản 8 Điều 4). Cùng với đó, việc triển khai đấu thầu qua mạng cũng giúp các tổ chức, cá nhân giám sát hoạt động đấu thầu ngày càng sát sao hơn. Để giảm thiểu rủi ro và giảm áp lực phải giải quyết các kiến nghị, làm rõ từ phía nhà thầu, các chủ đầu tư, bên mời thầu phải xây dựng HSMT chuẩn mực, tuân thủ quy định pháp luật về đấu thầu.

Để giảm thời gian xử lý những nội dung kiến nghị phức tạp trong gói thầu thuốc, thiết bị y tế có nhiều phần/lô, một số ý kiến đề xuất pháp luật nên cho phép tách riêng những phần/lô không vướng kiến nghị để phê duyệt kết quả LCNT trước, phục vụ kịp thời cho nhu cầu khám chữa bệnh.

Trong lĩnh vực mua sắm y tế, các công ty tư vấn đấu thầu đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu tranh chấp và nâng cao hiệu quả quy trình chọn thầu. Họ giúp đảm bảo sự minh bạch, tuân thủ pháp luật và tối ưu hóa chi phí cho các bên tham gia. Đặc biệt, trong các tình huống khó khăn như khi xử lý kiến nghị kéo dài, sự hỗ trợ từ các đơn vị chuyên nghiệp có thể giảm bớt áp lực cho chủ đầu tư và đảm bảo tiến độ dự án diễn ra thuận lợi.

CICON là một công ty chuyên tư vấn và hỗ trợ đấu thầu qua mạng, giúp cải thiện minh bạch và hiệu quả trong các lĩnh vực như y tế, xây dựng, và nhiều ngành khác. Được đánh giá cao nhờ tính chuyên nghiệp và chất lượng dịch vụ, CICON cung cấp các giải pháp như đào tạo thực chiến đấu thầu, tư vấn dự án, và giám sát. Công ty đặt mục tiêu trở thành đơn vị dẫn đầu tại Việt Nam, góp phần giảm thiểu tranh chấp và nâng cao hiệu quả mua sắm công.